Zadellibel. | Foto: C. Zuyderduin
Zadellibel. | Foto: C. Zuyderduin

Nieuwe soort voor Nederland?

Algemeen Column

Op mijn bureau ligt een larvehuidje van een libel, het uiterst fragiele bewijs van een nieuwe soort voor Nederland. Nieuwe soorten worden wel vaker waargenomen, vooral vogels. Er zijn heel wat vogelaars die op een zeldzame soort afkomen en vaak halen ze ook de landelijke media. Zo landde er onlangs een mirtezanger op Schiermonnikoog. Herinnert u zich de roodkeelnachtegaal uit 2016 in het Noord-Hollandse Hoogwoud? Dat ene vogeltje werd gezien door zo'n 1400 waarnemers, haalde de pers en Hoogwoud werd overlopen door mannen en vrouwen met verrekijkers en telelenzen.

Afgelopen voorjaar was er een enorm sterke straalstroom(wind) vanuit Afrika. Vanuit het zuiden werden heel wat distelvlinders meegevoerd, maar ook een bijzondere libel: de zadellibel. Deze libellen leven nabij de Sahara en maken grote omzwervingen. Niet voor niets noemen de Engelsen deze libel de vagrant emperor ofwel de 'zwervende keizer'. De eerste waarneming van deze keizer in Nederland stamt volgens waarneming.nl uit 1995. Bij oude waarnemingen gaat het steeds om enkele exemplaren en zelden worden ze parend gezien. Dan, in 2015, worden tandems (parende) libellen gezien, al wordt nergens nageslacht aangetroffen. En dan, 4 jaar later, 2019, opnieuw heel veel waarnemingen van zadellibellen en verdraaid, ook parende dieren!

In de duinen van Noordwijk herstellen we dit voorjaar natuur die door de invloed van stikstof dicht dreigt te groeien. In de maatregelen zit ook het uitgraven van een dichtgegroeid, verland duinplasje. Op 6 september passeert collega Casper Zuyderduyn het plasje in Noordwijk. In het riet treft hij het huidje aan van een zadellibellarve. Uit het huidje is een volwassen libel gekropen. En het gaat niet om één huidje. Al zoekend verzamelt Casper de daaropvolgende dagen 166 huidjes. Ze blijken allemaal afkomstig van zadellibellen. Ongelooflijk! Voor het eerst plant de zadellibel zich voort in Nederland. Behalve in Noordwijk is dit in 2019 ook gelukt nabij Dordrecht en de Ooijpolder bij Nijmegen. Honderden zadellibellen zijn uitgevlogen. Op zoek naar een partner, op zoek naar nieuwe voorplantingswateren. Want dat is kenmerkend voor deze soort. In hun thuisgebied planten ze zich jaarrond voort in ondiepe plasjes die snel opwarmen en meestal weer opdrogen, waardoor natuurlijke vijanden ontbreken. Zou dat kunnen met de Nederlandse winter op komst? Het lijkt onwaarschijnlijk.

Een nieuwe soort voor Nederland? Daar is heel wat voor nodig. In het geval van de zadellibel behalve een dergelijk plasje ook een warmer klimaat. En dan het plasje in Noordwijk. Het herstel daarvan heeft dit jaar in ieder geval zijn bijdrage geleverd aan de komst van de zadellibel.

Uit de krant