Vrijheid

Hoewel de belangstelling voor de herdenkingen op 4 mei, plaatselijk en nationaal, anders doet vermoeden, ben ik bang dat steeds meer mensen aan 2 minuten niet genoeg hebben om stil te staan bij het begrip vrijheid. Vrijheid is voor naoorlogse generaties een theoretisch begrip aan het worden. Net zoiets als ademen – zo gewoon dat je er niet bij nadenkt. Maar voor je het weet is het te laat. Want wat gebeurt er? Je ziet en hoort overal mensen die de vrijheid naar zich toetrekken. Vrijheid als persoonlijk bezit, particulier eigendom, een regelrecht wingewest: wat levert de vrijheid mij op? Een of ander randgroepje kondigt een lawaaiprotest aan precies tijdens die kostbare stilte op 4 mei om acht uur 's avonds – hun deelbelang weegt zwaarder dan die heilige stilte. Dat in de loop van deze 73 jaar het beeld van die oorlogsjaren zich wijzigt is niet meer dan logisch. Dat er dientengevolge vragen worden gesteld bij wat en wie we allemaal herdenken, kan ik begrijpen. Maar betekent vrijheid dat ik me nergens wat van aan hoef te trekken en even onfatsoenlijk als brutaal mag roepen wat ik wil? Is dat vrijheid, dat ik aan mijn trekken moet komen en die ander doet er niet toe? Daarmee begon nou net de ellende van toen. Voor mij is die twee minuten vooral een spiegel waarin ik kijken moet. Voor weer anderen is die herdenking vooral een obstakel: de winkel moet dicht, om maar iets vreselijks te noemen. De Rotterdamse D66-jongeren wringen zich in een wel zeer merkwaardige bocht door hun onbeschaamde flirt met het kapitalisme te verkopen als blijk van ultieme vrijheid: zij zijn voorstanders van een koopavond op 4 mei. Bewieroking van de 24-uurseconomie als het kleinkind van Van Mierlo en Terlouw. Voor mij is die 2 minuten stilte nou net deze vraag: wat mag de vrijheid mij kosten? Want ze is duurbetaald en daardoor te kostbaar om alleen maar in geld uit te drukken, in verloren omzet bijvoorbeeld. In die grote belangstelling ligt toch ook iets hoopvols. Misschien dat 2 minuten stilte niet genoeg is om het juiste beeld te krijgen van die vrijheid. Maar het is een begin.

egbert van der weide